Week 45: fasen van verlies en rouw

Tijdens mijn studies maakte ik mijn eindwerk rond rouwen; ‘Kinderen geconfronteerd met de dood’.  Ik verloor op dat moment mijn allerliefste oma, mijn tweede mama en vroeg me af wat de impact op kinderen was bij het verlies van een (groot)ouder.
Ik heb destijds alle boeken van Elisabeth Kübler-Ross verslonden en ondanks het feit dat ze sprak over 5 fasen van het rouwproces bij stervensbegeleiding, weet ik uit eigen ervaringen dat deze fasen ook zeer herkenbaar zijn bij allerlei andere emotionele veranderingen of trauma’s die we meemaken in ons leven.

• Fase 1: de ontkenningsfase. 

In die eerste periode geloven we niet wat er gebeurd is. Alles lijkt zo irreëel.  Bewust of onbewust weigeren we de realiteit onder ogen te zien.  Dit is normaal. Dit is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. Het zorgt ervoor dat we niet meer binnen laten dan we aankunnen. Het helpt ons alle verdriet en gemis in ons eigen tempo toe te laten.
Sommige mensen blijven hangen in deze fase en hebben echt wel hulp nodig om te kunnen overgaan naar de volgende fases.

• Fase 2: boosheid – woede

Als de ontkenning verdwijnt en het diep tot ons doordringt, ontstaat vaak boosheid of zelfs woede. In die periode is de persoon boos, onhandelbaar en is het moeilijk om tot hen door te dringen of om ze te benaderen. Weet dat die boosheid heel veel pijn en verdriet maskeert. Zorg er op dat moment voor dat je dichtbij bent en dat jouw liefde en begrip gevoeld wordt. Geef erkenning maar zeg niet dat je snapt wat de ander voelt, want dat doe je niet! Minimaliseer niet. Zwijgen en aanwezig zijn in liefde, is hier de boodschap! Dit helpt enorm om deze fase door te komen.

• Fase 3: hoop

In deze fase probeert men van alles uit in de hoop dat het terug goed zal komen. Door de zaken anders aan te pakken, door te onderhandelen, aardig te zijn,… hoopt men dat alles terug kan zijn als weleer.

• Fase 4: verdriet

In deze fase begint men zich te realiseren wat er gaande is en komen gevoelens als verdriet, angst, onzekerheid naar boven. In deze fase wordt heel veel gehuild of men wil alsmaar meer zijn verdriet uiten. Onder dit verdriet ligt vaak woede. Depressie is vaak de oorzaak van onderdrukte woede. Je merkt soms dat ze opgeven. In die fase zijn ze vaak ook niet te bereiken.

• Fase 5:  acceptatie

Na voldoende tijd, op eigen tempo, als alle fasen doorlopen zijn, begint men de realiteit te accepteren. Na alle verdriet, woede en ongeloof wordt plaats gemaakt voor berusting. Men leert loslaten. Let op, loslaten betekent niet dat er wordt vergeten. Men leert het verlies gewoon een plaats geven om verder te kunnen gaan in het leven.
 
Ik hoor soms mensen zeggen dat ze niet kunnen loslaten, dat ze niet weten hoe dit moet. Dit klopt niet. We hebben allemaal, hetzij bewust of onbewust, reeds mensen of zaken moeten loslaten. Wie kinderen heeft, laat bij elke nieuwe grote levensfase een andere los. De fase van baby naar peuter/kleuter. De fase naar de kleuterschool, de lagere school, het secundair, de puberfase, fase van jongvolwassene … Elke mijlpaal in het leven van onze kinderen of in ons eigen leven zorgt ervoor dat we een ander moeten loslaten. Je weet dit. Je bent triest geweest en had heimwee toen jouw zoon of dochter plots een volwassen kerel werd of een puber en niet meer die kleine kapoen. Je kent dit gevoel.
Ook in je eigen leven. Je nam afscheid van het student-zijn. Je nam afscheid van het thuis wonen. Sommigen namen reeds afscheid van het jong zijn. We hebben al meermaals bovenstaande fasen doorlopen, alleen beseffen we dit niet ten volle.
Je kan niet meer terug naar vroeger. Jouw maatje, jouw mama/papa, zus/broer,… die overleed kan je niet meer vastpakken. Wat je wel kan, is alle herinneringen koesteren en herbeleven. Daarom dat het zo belangrijk is om elke dag ten volle te leven zodat je morgen kan genieten van de herinnering van gisteren. Dit kan je enkel als je vandaag mindfull (bewust nu) leeft.
Knuf <3